Bilim Kurgu'dan Bilim Gerçeğine: İnsanlığı Yakından İlgilendiren 3 Trend

İnterneti kullanırken akla gelmeyen bir gerçek: Bugün elimizden düşmeyen World Wide Web, 1989'da İsviçre'deki CERN laboratuvarında, bilim insanlarının bilgi paylaşımını kolaylaştırmak için geliştirdiği bir "yan ürün"dü. Tim Berners-Lee'nin bu buluşu, başlangıçta bilimsel bir ağ olarak tasarlanmış, ancak daha sonra tüm dünyayı değiştirerek derin teknoloji (deep tech) devriminin öncü örneklerinden biri olmuştu.

Temel bilimsel araştırmalardan doğan bu tür teknolojiler artık sadece bilim kurgu değil, hayatın tam merkezinde. Bu yıl 23 Mayıs'ta İstanbul'da düzenlenecek olan Hello Tomorrow Türkiye Summit 2025, tam da bu dönüşümün kalbine ışık tutuyor. Etkinlik, insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük küresel sorunlara bilim ve teknoloji temelli çözümler geliştiren girişimleri, araştırmacıları, yatırımcıları ve kurumları bir araya getiriyor. 

Derin Teknoloji Nedir?

Boston Consulting Group ve Hello Tomorrow tarafından yapılan araştırmalara göre, derin teknoloji (deep tech), temel bilimsel keşiflere ve mühendislikte çığır açan yeniliklere dayanan, piyasadaki köklü dönüşümlere yol açan buluşları ifade eder. Geleneksel dijital uygulamalardan farklı olarak, derin teknoloji yalnızca var olan dijital araçları kullanmak yerine, yeni fiziksel prensipler, malzemeler veya biyolojik keşifler üzerine inşa edilir.

Derin teknoloji girişimleri, laboratuvarda geliştirilmiş çözümleri ticarileştirmek için uzun AR-GE süreçlerine ve yüksek sermaye yatırımlarına ihtiyaç duyar. Uygulamada başarıya ulaştıklarında ise sadece teknolojik bir ilerleme değil, aynı zamanda ekonomik ve toplumsal yapılar üzerinde de dönüştürücü bir etki yaratırlar.

Üç Büyük Derin Teknoloji Devrimi

1. Biyoteknoloji: Canlı Malzemeler ve Yapay Organlar

ETH Zurich – Avrupa'nın en prestijli teknik üniversitelerinden biri olan İsviçre merkezli bu kurumda yürütülen araştırmalar, mikroorganizmalarla üretilen biyolojik yapıların damar cerrahisinde kullanılmasını mümkün kılıyor. Üniversitenin Gıda Biyoteknolojisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Alexander Mathys, geleneksel ete göre %95 daha az arazi, %75 daha az su kullanan protein çözümleri üzerinde çalışıyor.

GANÎ Cardiac Surgery'nin kurucusu Dr. Dilek Gürsoy, Avrupa'nın ilk kadın yapay kalp cerrahı olarak geliştirdiği yapay organ teknolojileriyle, organ nakli bekleyen hastalar için umut sunuyor.

RS Research – Prof. Rana Sanyal ve Sena Nomak tarafından kurulan RS Research ilaç geliştirme alanında küresel başarılara imza atıyor. Patentli ilaç taşıyıcı platformlarıyla hedefli kemoterapiye yönelik akıllı nanoilaçlar geliştiren şirket, derin teknolojinin gücünü kullanarak daha etkili ve daha güvenli tedavi olanağı sunuyor. 2021’de Hello Tomorrow Global Summit’te ilaç geliştirme kategorisinde dünya çapında ilk 7 şirket arasına giren RS Research, bugüne kadar 14 milyon doların üzerinde yatırım alarak Türkiye’de deep-tech alanındaki değerleme çıtasını yukarı taşıdı. Derin teknolojinin klinik başarıya dönüştüğü bu yolculuk, sadece bilimsel bir atılım değil, aynı zamanda yatırım dünyası için de gelecek vaadeden bir büyüme hikâyesi.

2. İleri Mühendislik: Sıfır Emisyonla Uçmak

Solar Impulse 2, 2015–2016 arasında fosil yakıt kullanmadan dünya çevresinde uçan ilk hava aracı oldu. Bu başarı, İsviçreli bilim insanı Bertrand Piccard ve mühendis André Borschberg tarafından ortaklaşa gerçekleştirildi. Uçuş rotası boyunca dönüşümlü pilotluk yapan ikili, havacılık ve enerji tarihinde bir ilki başardı.

Bugün André Borschberg'in kurucusu olduğu H55, hidrojenle ve elektrikle çalışan yeni nesil hava araçları geliştiriyor. Bu çalışmalar, havacılığın sıfır emisyon hedeflerine ulaşmasını mümkün kılabilecek teknolojileri temsil ediyor.

3. İşlemsel Güç: Yapay Zekâ ve Enerji Gerçeği

OpenAI'nin GPT-4 modeli yalnızca eğitimi sırasında 60 milyon kWh enerji tüketti – bu, yaklaşık 5.000 hanenin yıllık elektrik ihtiyacına eşdeğer. Bu durum, yapay zekâ modellerinin geleceği kadar enerji politikalarını da doğrudan etkiliyor.

ETH Zurich, 2023'te 43 yeni spin-off şirket doğurdu ve bu şirketler toplamda 425 milyon İsviçre frangı yatırım aldı. Bu rakamlar, derin teknolojilerin ticarileşmesinde araştırma kurumlarının oynadığı stratejik rolü ortaya koyuyor.

Küresel Katılımcılar, Yerel Etki

Etkinlikte, ETH Zurich, CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi), TU Delft (Hollanda Teknik Üniversitesi), Harvard Grid, Stanford Angels of the UK, Boğaziçi Üniversitesi (CT3) ve RS Research gibi öncü kurumlar yer alıyor.

Zirvenin öne çıkan konuşmacıları arasında ise güneş enerjisiyle dünyayı dolaşarak Guinnes Rekorlar Kitabı’na giren pilottan Avrupa’da yapay kalp nakli gerçekleştiren ilk kadın cerraha; mikro-teknolojilerin tedavide kullanılmasını anlatacak bilim insanından sürdürülebilir teknoloji uzmanına kadar çeşitli alanlarda öncü isimler yer alıyor: 

• André Borschberg (H55, Kurucu) – Yalnızca güneş enerjisiyle dünyayı dolaşarak Guinness Rekorlar Kitabı'na giren vizyoner pilot. Solar Impulse 2 projesinin yaratıcısı ve bugün elektrikli havacılık alanında devrim yaratmaya devam eden bir öncü.

• Dr. Dilek Gürsoy (GANÎ Kalp Cerrahisi, Kurucu) – Avrupa'da yapay kalp nakli gerçekleştiren ilk kadın cerrah. GANÎ adlı şirketiyle geliştirdiği yapay organ teknolojileriyle, organ nakli bekleyen hastalar için umut sunuyor.

• Linn Kretzschmar (CERN Venture Connect) – CERN'in teknoloji transferi ve lisanslama departmanının uzman ismi. Parçacık fiziği laboratuvarlarında geliştirilen teknolojilerin girişimcilikle buluşmasını sağlayan ve CERN'in küresel pozitif etkisini maksimize eden bir lider.

• Hüseyin Gelis (Siemens Türkiye, President & CEO) – Enerji, sanayi ve altyapı alanlarındaki dönüştürücü teknolojilerin Türkiye'deki uygulamalarını yöneten, yenilikçi uygulamaların entegrasyonunda öncü rol oynayan endüstri lideri.

• Joana Cartocci (Robeauté, Kurucu Ortak) – Mikrorobotlarla nörolojide devrim yaratan girişimci. Görünmeyen mikro-teknolojilerin sağlık hizmetlerini tanıdan tedaviye nasıl dönüştürdüğünü aktaracak yenilikçi bir bilim insanı.

• Prof. Dr. Alexander Mathys (ETH Zurich) – Avrupa'nın en iyi araştırma enstitülerinden ve Nobel ödüllü mezun sayısında Avrupa'nın zirvesinde olan ETH Zürih'in sürdürülebilir gıda teknolojileri uzmanı. Geleneksel ete göre %95 daha az arazi, %75 daha az su kullanan protein çözümleri üzerinde çalışıyor.

• Paul Hayre (Harvard Grid, Executive Director) – Yapay zeka ve veri bilimini en zorlu toplumsal sorunlara uygulayan Harvard'ın inovasyon platformunun lideri. Akademik araştırmalardan pratik çözümlere geçişte köprü oluşturan bir vizyoner.

• Rani Saad (Apex Black, Founding Partner & Stanford Angels of the UK, Co-Founder/Co-President) – Derin teknoloji startuplarının küresel bağlantılarını ve finansmanını sağlayan yatırım ağının kurucusu. İngiltere ve ABD arasında teknoloji transferini hızlandıran bir ekosistemin mimarı.

• Andrew Gollach (SOSV, HAX Partner) – Donanım inovasyonu ve sürdürülebilir teknoloji yatırımlarına öncülük eden küresel risk sermayesi fonunun partneri. Fiziksel ürünlerin arkasındaki derin teknolojilerin ticarileştirilmesinde uzmanlaşmış deneyimli yatırımcı.

• Leyla Alaton (Alvimedica, President) – Medikal teknoloji alanında dünya çapında faaliyetler yürüten şirketin başkanı. Sağlık teknolojileri ve inovasyonun kesişiminde öncü bir iş insanı olarak Türkiye'de derin teknoloji ekosisteminin gelişimine katkı sağlıyor.

• Prof. Dr. Elvin Karana (TU Delft) – Avrupa'nın en iyi mühendislik ve teknoloji üniversitelerinden biri olan TU Delft'te Malzeme İnovasyon ve Tasarım Başkanı. Doğa ve teknolojiyi harmanlayarak gezegenin kaynaklarını koruyan yenilikçi tasarım yaklaşımlarını ve biyomalzemeleri geliştiriyor.

• Mert Fırat (Etki GSYF, Genel Partner & DasDas, Kurucu Ortak) – Sanat ve teknoloji yatırımlarını birleştiren vizyoner bir girişimci. Etki odaklı girişim sermayesi yaklaşımıyla sürdürülebilir teknolojilere yatırım yapan ve yaratıcı endüstrilerle teknoloji kesişimini destekleyen öncü bir isim.

• Arzu Kaprol (İnsan İnovasyon Tasarımcısı) – Moda ve tasarım öncüsü, insan merkezli inovasyon temsilcisi. Sürdürülebilir malzemelerin ve ileri teknolojilerin tasarım dünyasıyla buluşmasında öncülük eden, tasarım ve teknolojinin kesişiminde yenilikçi çözümler üreten yaratıcı bir lider.

Türkiye'den 30'un Üzerinde Deep Tech Girişimi

Hello Tomorrow Global Challenge'ta dünya genelinden 5.000 başvuru arasından seçilerek finale kalan 750 girişim arasında Türkiye'den 31 startup yer aldı. Bu girişimler, 22 Mayıs'taki Yatırımcı Günü’nde 50'ye yakın ulusal ve uluslararası yatırımcı ile özel oturumlarda buluşacak. 23 Mayıs'ta ise Pioneer Stage'te sahne alarak ileri bilişim, enerji, sağlık teknolojileri, biyomalzemeler, tarım teknolojileri ve inşaat altyapısı gibi alanlardaki çözümlerini sunacaklar.

Deep Tech Yatırımları Hızla Artıyor

Boston Consulting Group'un verilerine göre, derin teknoloji yatırımları son beş yılda dört kattan fazla artış gösterdi. 2016'da 15 milyar dolar olan toplam yatırım miktarı, 2020'de 60 milyar doları aştı. Erken aşama startup'lar için ortalama yatırım tutarı ise 2016-2019 arasında 36.000 dolardan 2 milyon dolara yükseldi.

McKinsey ve PwC analizlerine göre, 2030 itibarıyla derin teknoloji kaynaklı yeniliklerin dünya ekonomisine 10-15 trilyon dolar arasında katkı yapabileceği öngörülüyor. Bu rakamlar, derin teknolojinin önemini çarpıcı biçimde ortaya koyuyor.

Hello Tomorrow Türkiye'nin Etkisi ve Küresel Ağı

Hello Tomorrow, derin teknoloji girişimlerini ticarileştirmeye ve küresel ölçekte eşleştirmeye yönelik geliştirdiği 25 milyon dolar değerindeki veri platformu sayesinde:

• 9.700'den fazla kanıtlanmış teknoloji çözümünü,

• 1.700'ü aşkın yatırımcı ve kurumsal fonla buluşturmakta,

• Üniversite temelli araştırmaları ticari ürüne dönüştürme süreçlerinde aktif rol oynamaktadır.

2016'da kurulan Hello Tomorrow Türkiye, bugüne kadar:

• 7.000'den fazla inovatörü,

• 500'den fazla startup'ı,

• 200'den fazla yatırımcı ve kurumu ekosistem içerisinde bir araya getirdi.

120'den fazla ülkeden yılda 4.500'den fazla teknoloji başvurusu alan bu platform sayesinde girişimciler 4 milyar doların üzerinde yatırım topladı. Paris merkezli Hello Tomorrow SAS lisanslı bu yapı, Türkiye'nin küresel deep tech sahnesindeki varlığını güçlendiren stratejik bir platform haline geldi.