Ayıplı Mal Nedir? Tüketici Hakları ve Adım Adım Başvuru (2025)

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre ayıplı mal, tüketiciye vaat edilen nitelikleri taşımayan ya da kullanım amacına uygun olmayan bir malı ifade eder.

Yani, satın aldığınız ürünün üzerinde yazan, size anlatılan ya da reklamlarda gösterilen ile gerçekte karşılaştığınız ürün farklıysa, ayıplı mal ile karşı karşıya olduğunuz anlamına gelir.

Tüketici olarak böyle bir durum ile karşılaştığınızda ne yapmanız gerektiğini bilemeyebilirsiniz. Ürünü iade etmek mümkün mü? Tamirini istemek hakkınız mı? Ya da yenisiyle değiştirilmesini talep edebilir misiniz?

İşte bu soruların cevabı, yasal olarak size tanınan seçimlik haklar içinde saklıdır. Ancak bu haklardan yararlanabilmek için sürecin nasıl işlediğini ve hangi adımların izlenmesi gerektiğini bilmeniz gerekir.

Ayıplı Mal Sayılan Durumlar ve Pratik Örnekler

Günlük yaşantımızda sıklıkla ev eşyalarından elektronik cihazlara, kıyafetten oyuncaklara kadar pek çok ürün satın alıyoruz. Ancak yaptığımız alışverişlerde her zaman beklediğimiz kalitede ürünler ile karşılaşmıyoruz.

Bazı ürünlerde teslim alındığında göze çarpan hasarlar olabilirken, bazen de ilk kullanımdan sonra fark edilen kusurlar çıkabiliyor. İşte bu gibi durumlar, ayıplı mal kapsamında değerlendirilir. 

Şimdi, ayıplı mal sayılan farklı dırımları türlerine göre ayırarak ele alalım.

1. Maddi Ayıplar 

Maddi ayıplar bir ürünün fiziksel ya da işlevsel açıdan hasarlı olması ile oluşan bir durumdur. 

Örneğin:

• Ekranı kırık gelen bir televizyon

• Motoru arızalı çıkan bir çamaşır makinesi

• Altı yırtık olan yeni alınmış bir koltuk

2. Reklamında Belirtilen Özelliği Taşımayan Ürünler

Reklam içerisinde ya da satıcı tarafından verilen bilgide belirtilen özellikleri üründe olmaması da ayıplı mal olarak sayılır.

Örneğin, reklamda “su geçirmez” denilen bir montun ilk yağmurda su alması bu ürünü ayıplı mal yapar. 

3. Montaj Hatasından Kaynaklanan Sorunlar

Bir ürünün montajı satıcıya ait ise ve montajı hatalı bir şekilde yapıldıysa, bu durum da ayıplı mal kapsamına girer.

Örneğin:

• Kurulumdan sonra sallanan bir gardırop

• Yanlış monte edilen bir klima nedeniyle yaşanan arıza

4. Yanlış veya Eksik Teslim Edilen Ürünler

Sipariş edilen ürünün yanlış model, renk ya da parçayla gelmesi de ayıplı maldır.

Örneğin:

• Siyah sipariş ettiğiniz telefonun gri gönderilmesi

• Üç parçalık sehpa takımının iki parça olarak teslim edilmesi

"Gizli Ayıp" ve "Açık Ayıp" Arasındaki Fark Nedir?

Ayıplı mal kavramının altında yatan en önemli ayrımlardan biri “gizli ayıp” ve “açık ayıp” farkıdır. Bu ayrım, hem tüketici olarak haklarınızı zamanında ve doğru bir şekilde kullanabilmeniz için jem de satıcının yükümlülüklerini belirlemek için büyük önem taşır.

Açık ayıplar, ürün teslim alındığında ilk bakışta fark edilebilen kusurlardır. Örneğin, çizik masa ya da kırık bir cam açık ayıp olarak görülür.

Öte yandan gizli ayıplar, zaman içinde kullanım esnasında ortaya çıkar. Elektronik bir cihazın birkaç hafta sonra arızalanması gizli ayıp için bir örnektir.

Her iki durumda da tüketici, belirli süreler içinde hakkını arayabilir. Ancak açık ayıpta, ürün teslim alındıktan sonra hızlıca bildirim yapılması gerekir.

Tüketicinin 4 Temel Seçimlik Hakkı Nelerdir?

Ayıplı bir ürün ile karşılaştığınızda sorunu tespit etmiş olmanız yeterli değildir. Bu noktada 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun tüketicilere dört temel seçimlik hak tanır. Bu haklar, tüketicilerin yaşadıkları mağduriyeti gidermek için farklı çözüm yolları sunar. 

Tüketicinin dört temel seçimlik hakkı:

• Sözleşmeden Dönme (Ürünü İade Edip Para İadesi Alma): Ürünü kullanmadan ya da kullansanız bile ayıplı olduğunu tespit ettikten sonra satıcıya geri verip, ödediğiniz paranın tamamını talep etme hakkınızdır. Bu durumda ürün elinizde olmaz ve aldığınız ücret iade edilir.

• Ayıp Oranında Bedel İndirimi İsteme: Ürünü elinizde tutmak isterseniz, ürünün kusurlu kısmı nedeniyle fiyatında indirim talep edebilirsiniz. Örneğin, hafif çizikler varsa veya küçük bir parça arızalıysa, bu kusurun değerine karşılık bir fiyat indirimi yapılır.

• Ücretsiz Onarım İsteme: Satıcıdan, ürünü kusursuz hale getirmek için ücretsiz tamir yapılmasını talep etme hakkınız vardır. Onarım süreci boyunca oluşacak nakliye, işçilik gibi masraflar satıcı tarafından karşılanır.

• Ürünün Ayıpsız Bir Misliyle Değiştirilmesini İsteme: Ürünün kusurlu olanını aynısı veya benzeri sağlam bir ürünle değiştirilmesini talep edebilirsiniz. Bu durumda ürün elinizden alınır ve yenisi teslim edilir.

Ayıplı Mal Durumunda İzlenecek 5 Adımlık Yol Haritası

Ayıplı mal ile karşılaşmak sinir bozucu olabilir, ancak bu tür durumlarda başa çıkmanın belirli bir yöntemi vardır. Tüketici olarak bilinçli bir şekilde hareket etmek, hem hak kaybı yaşamamanızı sağlar hem de sorunun hızlı bir şekilde çözülmesine yardımcı olur. 

Şimdi, ayıplı mal durumunda izlenebilecek yol haritasını inceleyelim.

1. Adım: Durumu Belgeleyin

İlk adım olarak teslim aldığınızı ürünün ayıplı olduğunu belgelemeniz gerekir. Belgelemek için:

• Fotoğraf çekin

• Video kaydedin

• Servis raporu alın

2. Adım: Satıcıya Bildirimde Bulunun  

Karşılaştığınız sorunu yazılı bir şekilde satıcıya bildirmeniz gerekiyor. İtharnameler, e-posta ya da ürünün teslim edildiği platform üzerinden yazılan mesajlar satıcı ile iletişime geçmenizi sağlar.

3. Adım: Haklarınızı Kullanın 

Ayıplı malı belgeleyip satıcıya durumu bildirdikten sonra, yasal olarak size tanınan haklarınızı kullanmanız gerekir.

Tüketici olarak 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde dört temel seçimlik hakkından birini seçip satıcıya bildirmeniz gerekir.

4. Adım: Tüketici Hakem Heyeti'ne Başvurun (Parasal Sınıra Göre)

Eğer satıcı ile yaşadığınız sorunu kendi aranızda çözemediyseniz ve talepleriniz karşılanmadıysa, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurarak hakkınızı resmi yollardan arayabilirsiniz.

2025 yılı için parasal sınır yaklaşık 104.000 TL altındaki uyuşmazlıklar için geçerlidir.

Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurmak için ihtiyacınız olan belgeler:

• Fatura veya fiş

• Satıcıyla yapılan yazışmalar

• Ayıba ilişkin fotoğraf veya rapor

5. Adım: Tüketici Mahkemesi'nde Dava Açın

Eğer yaşadığınız sorun, parasal sınırları aşan veya Tüketici Hakem Heyeti’nin kararına itiraz etmek istediğiniz bir durumsa, son adım olarak Tüketici Mahkemesi’nde dava açabilirsiniz. 

Tüketici Mahkemeleri, tüketici ile satıcı arasındaki uyuşmazlıklarda karar veren özel mahkemelerdir ve bu mahkemelerde dava açmak için hukuki süreçler işletilir.

Zamanaşımı ve "İlk 6 Ay Kuralı"

Ayıplı mal konusunda yasal haklarınızı kullanırken zamanaşımı sürelerini göz önünde bulundurmak kritik bir öneme sahiptir. Türkiye’de bu süre, satın alınan ürün için genel olarak 2 yıldır. Ancak, özellikle dikkat edilmesi gereken bir kural vardır. 

İlk 6 ay kuralına göre, satın alımdan sonraki ilk 6 ay içinde ortaya çıkan arızalar, ürünün teslim anında zaten kusurlu olduğu kabul edilir ve ispat yükümlülüğü satıcıya aittir.

Bu demek oluyor ki, bir ürün ilk 6 ay içerisinde bozulursa, arızanın sizin hatanız değil, üründe baştan beri var olan bir kusurdan kaynaklandığını kanıtlamak zorunda olan satıcıdır.6 aydan sonra ise, arızanın ürüden kaynaklandığını ispat etmek tüketiciy düşebilir.

Genel olarak zamanaşımı süresi 2 yıl olmakla birlikte, bu 6 aylık özel süre tüketiciyi koruyan çok önemli bir güvencedir. Hak kaybı yaşamamak için, arızaları mümkün olan en kısa sürede tespit edip, süreci takip etmek gerekir.

Ayıplı Hizmet Haklarınız

Ayıplı mal kavramı ürünler ile sınırlı değildir. Tüketici olarak satın aldığınız bir hizmetin söz verildiği şekilde yerine getirilmemesi ya da beklentileri karşılamaması da “ayıplı hizmet” olarak değerlendirilebilir. 

Özellikle tamir, taşıma, tatil paketi, eğitim ya da teknik servis gibi hizmetlerde yaşanan eksikler sıkça karşılaşılabilen sorunlardır.  Bu durumda tüketicinin de ürünlerde olduğu gibi belirli hakları vardır:

• Hizmetin yeniden görülmesini isteme

• Bedelden indirim talep etme

• Sözleşmeden dönme

• Tazminat isteme

Sıkça Sorulan Sorular

Ayıplı mal iade süresi kaç gündür?

Ayıbın türüne göre değişmekle birlikte genellikle 30 gün içinde satıcıya bildirilmeli ve 2 yıl içinde işlem yapılmalıdır.

İkinci el üründe ayıplı mal hakları geçerli midir?

Evet. Ancak ürünün ikinci el olduğu belirtilmişse ve ayıp bu kapsamdaysa haklar sınırlı olabilir. Yine de satıcının dürüstlük kuralına uygun hareket etmesi beklenir.

Faturası kaybolan ürün için hak talep edilebilir mi?

Evet. Ödeme kaydı, banka dekontu, e-fatura örneği gibi alternatif belgelerle hak talep edilebilir.

Ayıplı mal davası masraflarını kim öder?

Tüketici lehine sonuçlanan davalarda, yargılama giderleri ve avukatlık ücretleri genellikle karşı tarafa yüklenir.

Tüketici Hakem Heyeti başvurusu nasıl yapılır?

e-Devlet üzerinden veya bağlı olunan ilçe kaymakamlığı tüketici hakem heyeti aracılığıyla yapılabilir. Başvuru ücretsizdir.